موانع رشد سرمایه‌ داری در ایران، دوره‌ی قاجاریه

در این کتاب شهرهای بزرگ ایران در زمان قاجار به سه قسمت عمده تقسیم می شود :

۱-ارگ
۲-مسجد جامع(آدینه)
۳-بازارها

این مناطق به ترتیب محل استقرار علما ،عمال دیوانی ،تجار و کسبه و پیشه وران بودند.از نظر مکانی مسجد جامع از یک طرف با بازارها و از طرف دیگر با ساختمانهای اصلی دولتی در ارتباط بود که این ارتباط مکانی
( بازارها و مسجد جامع) معنادار و مهم بود .

در اروپا گیلد غربی در شهر خودمختار فعالیت می کردند و در آن نظام میان صنعت و بازرگانی و کشاورزی جدایی اساسی بود.فئودالها در دژها و پیشه وران و بازرگانان در شهرهابودند و اساسا” بین شهر و روستا جدائی افتاده بود ، ولی در شرق عاملان حکومت و زمینداران جملگی در شهر بودند و محله های شهر و اصناف شهری همراه با اجتماعات روستایی زیر سلطه حکومت بود پس آزادی و خودمختاری نبود و همین مانع ایجاد تضاد میان شالودهای تولید شهری و روستایی میشد ،تضادی که در غرب از عوامل موثر پیدایش نظام سرمایه داری بود .

موانع تاریخی رشد سرمایه داری نوین صنعتی و مردم سالاری :

الف- موانع داخلی :
خصوصیات شیوه های تولید شهری – روستایی -ایلی و نظام سیاسی،اجتماعی حاصل از آن .

ب-موانع خارجی:
وضعیت نیمه استعماری و تحولات سیاسی و اقتصادی جامعه ی ایرانی در شرایط سلطه ی استعماری